เมื่อพูดถึง “วัดจันเสน” ในอำเภอตาคลี จังหวัดนครสวรรค์ผู้คนทั่วไปคงจะนึกถึง “หลวงพ่อโอด” หรือพระครูนิสัยจริยคุณอดีตพระเกจิอาจารย์รูปสำคัญรูปหนึ่งในลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยาและอดีตเจ้าอาวาสวัดจันเสน

วัดเขายี่สาร ถือเป็นศูนย์กลางทางความเชื่อและสถานที่ประกอบพิธีกรรมทางศาสนา ชาวบ้านจะมาพบปะและทำบุญร่วมกันในวันพระและงานประเพณีสำคัญในรอบปี พระอุโบสถวัดเขายี่สารบูรณะใหม่ประดับลวดลายปูนปั้นด้วยฝีมือช่างเมืองเพชร ภายในมีภาพจิตรกรรมฝีมือเดิมที่บานหน้าต่างเป็นรูปบุคคลในพงศาวดารจีน

ทางวัดไม่ได้ขวนขวายให้มีนักท่องเที่ยว...ไม่หวังผลในส่วนนั้น แต่อยากทำพิพิธภัณฑ์ให้เป็นแหล่งเรียนรู้ของเยาวชน วิชาเรียนที่เกี่ยวกับท้องถิ่นก็ให้มาหาที่วัด อย่างน้อยวัดก็ช่วยในศิลปะหรือความเป็นมาที่เกี่ยวข้องกับท้องถิ่นได้ ช่วยการปลูกฝังให้เด็กเหมือนคนใส่บาตรที่คิดว่าต่อไปน่าจะเป็นประโยชน์ต่อส่วนรวมและอนุชนรุ่นหลัง

วัดขนอนตั้งอยู่ตำบลสร้อยฟ้า อำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี เป็นที่รู้จักกันของคนทั่วไปโดยเชื่อว่าในอดีตสถานที่นี้เป็นที่ตั้งด่านเก็บภาษีอากรในสมัยโบราณที่เรียกว่า ‘ขนอน ’ ซึ่งเป็นด่านเรียกเก็บภาษีทั้งในรูปของเงินและสิ่งของต่างๆ ผู้คนที่เข้ามาตั้งถิ่นฐานในบริเวณนี้จึงใช้ชื่อที่ติดมาแต่เดิมและเรียกวัดนี้ว่า ‘วัดขนอนโพธาวาส ’ เมื่อด่านขนอนได้ถูกยกเลิกไปจึงเชื่อกันว่า สิ่งของเครื่องใช้เป็นจำนวนมากถูกนำมาเก็บรักษาไว้ที่วัดขนอน

นับจากยุคที่ตลาดสามชุกโรยราไปเมื่อกว่า ๔๐ ปีที่แล้ว พอพลิกฟื้นก็กลับกลายเป็นตลาดโบราณแบบใหม่เพื่อการท่องเที่ยวแบบทันสมัย เมื่อไปเยี่ยมเยือนเพื่อนเก่าที่ตลาดสามชุกก็ทำให้เข้าใจในความเปลี่ยนแปลง ความมุ่งหวังในอนาคตและปัญหาที่ยังคงดำรงอยู่

หลังงานสงกรานต์ผ่านพ้น ชาวหนองขาวก็เริ่มเปรยๆ กันว่า อีกไม่กี่เดือนก็จะถึงเทศกาลงานเข้าพรรษา ปีนี้อยากให้จัดบวชนาคหมู่อีกครั้งเพราะไม่ได้เห็นมานานโข เมื่อทางวัดเห็นดีเห็นงามด้วยและรับอาสาเป็นหลัก ก็เริ่มเตรียมการด้วยการขึ้นป้ายรับสมัครผู้ที่ประสงค์จะมาอุปสมบทในปีนี้ กำหนดการที่ตั้งเตรียมไว้ก็คือ ปีนี้วัดหนองขาวจะจัดบวชนาคหมู่ในวันเสาร์ที่ ๘ กรกฎาคม

หากได้ยินชื่อ “พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ” จะเห็นภาพของการเป็นพิพิธภัณฑ์ของหัวเมืองใหญ่ หรือเมืองที่มีสถานที่สำคัญ ทางประวัติศาสตร์ ด้วยกระแสการศึกษาประวัติศาสตร์ท้องถิ่นที่มีมากขึ้น จึงเกิดการปรับตัวของการจัดทำพิพิธภัณฑ์ที่นำความรู้ในเรื่องประวัติศาสตร์ท้องถิ่นร่วมกับประวัติศาสตร์ภาพใหญ่จัดทำเป็น “พิพิธภัณฑ์เมือง” โดยพิพิธภัณฑสถานเมืองตราด จัดได้ว่าเป็นพิพิธภัณฑ์ที่นำความรู้ในเรื่องประวัติศาสตร์ท้องถิ่นเพื่อแสดงให้เห็น วิถีชีวิตคนเมืองตราด ไม่เป็นเพียงพิพิธภัณฑ์ที่เก็บรวบรวมเพียงวัตถุโบราณ