ความเปลี่ยนแปลงทางกายภาพในย่านเก่าของกรุงเทพมหานครเพื่อรองรับกระแสการท่องเที่ยว ซึ่งมีผลมาจากการเปลี่ยนแปลงนโยบายของรัฐที่ต้องการจัดแต่งให้เมืองในย่านเก่ามีการจัดระเบียบสวยงาม จึงควบคุมการใช้พื้นที่ของชาวบ้านที่ทำมาหากินริมถนนหรืออยู่ในย่านพื้นที่ซึ่งอาจจะทำให้เมืองดูไม่สวยงาม ทั้งย้ายหน่วยราชการแทบจะทั้งหมดออกไป สิ่งเหล่านี้ทำให้ผู้คนที่ใช้ชีวิตเป็นประจำในเมืองเก่าแห่งนี้ลดน้อยลงเรื่อยๆ จนน่าใจหาย...
ศาสนาพราหมณ์เชื่อว่าความหลุดพ้นคือ “ปรมาตมัน” คล้ายกับการนิพพานแต่ต่างกันตรงที่ปรมาตมัน คือการกลับไปหาองค์พรหม หมายถึงจักรวาลผู้ให้กำเนิดองค์พรหมนั้นคู่กับพระแม่สรัสวดี ซึ่งเป็นพระแม่แห่งศาสตร์และความรู้ทั้งปวงโดยใช้ “ยชุรเวท” [Yachuraveda] หมายถึงการร่ายมนต์หรือการสั่งสอน การคู่กันของพระพรหมและพระแม่สรัสวดีในที่นี้หมายถึงการสร้างสมดุลเพื่อให้เกิด “ปรมาตมัน” คือการกลับไปสู่จักรวาลหรือการกลับคืนสู่ความว่างเปล่า
ทางฝั่งตะวันตกของแม่น้ำเจ้าพระยาในอดีตพื้นที่บริเวณนี้เต็มไปด้วยเรือกสวนผลไม้ที่อยู่ตามลำคลองสายต่างๆ เรียงขนานแยกจากแนวลำน้ำสายใหญ่ในแนวตะวันตก-ตะวันออก เมื่อลึกเข้าไปตามลำน้ำจากสวนผลไม้ก็เปลี่ยนเป็นไร่นาปลูกข้าว โดยแบ่งพื้นที่กันอย่างชัดเจน โดยทางตะวันออกของพื้นที่เป็นดินตะกอนชุดธนบุรี ซึ่งเป็นดินที่เหมาะแก่การทำสวนทำไร่ ส่วนด้านตะวันตกเป็นดินชุดบางเลนและบางกอก ซึ่งเหมาะแก่การทำนามีการขุดคลองและคลองธรรมชาติ เป็นเครือข่ายหนาแน่นทำให้เคยเป็นเขตเพาะปลูกที่สำคัญแห่งหนึ่งของประเทศ
หากได้ยินชื่อ “พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ” จะเห็นภาพของการเป็นพิพิธภัณฑ์ของหัวเมืองใหญ่ หรือเมืองที่มีสถานที่สำคัญ ทางประวัติศาสตร์ ด้วยกระแสการศึกษาประวัติศาสตร์ท้องถิ่นที่มีมากขึ้น จึงเกิดการปรับตัวของการจัดทำพิพิธภัณฑ์ที่นำความรู้ในเรื่องประวัติศาสตร์ท้องถิ่นร่วมกับประวัติศาสตร์ภาพใหญ่จัดทำเป็น “พิพิธภัณฑ์เมือง” โดยพิพิธภัณฑสถานเมืองตราด จัดได้ว่าเป็นพิพิธภัณฑ์ที่นำความรู้ในเรื่องประวัติศาสตร์ท้องถิ่นเพื่อแสดงให้เห็น วิถีชีวิตคนเมืองตราด ไม่เป็นเพียงพิพิธภัณฑ์ที่เก็บรวบรวมเพียงวัตถุโบราณ
สมัยก่อนการเปลี่ยนแปลงการปกครอง องค์กรสงฆ์และขุนนางสงฆ์ไม่ค่อยมาเกี่ยวข้องกับวัดและพระสงฆ์ในเรื่องของทางโลก เช่น ทรัพย์สินที่ดินและสมบัติวัด รวมถึงขุนนางพระระดับเจ้าอาวาสก็จะไม่มาเกี่ยวข้องกับกิจกรรมทางโลกเหล่านี้ ขุนนางพระเริ่มเข้ามามีบทบาทเกี่ยวข้องกับสมบัติวัดเมื่อมีการออกกฎหมายสงฆ์ขึ้นโดยทางรัฐบาลสมัยประชาธิปไตย ที่ทำให้ขุนนางพระในระดับเจ้าอาวาสเข้ามามีสิทธิ์ในการรับผิดชอบอย่างเต็มที่ การเปลี่ยนแปลงทางสังคมที่เกิดขึ้นจึงกลายเป็นปัญหา...