มีนัดคุยกับลูกหลานมูซา บาฟาเดน ผู้มีเชื้อสายอาหรับ เกิดที่เมืองปันติยานะห์ ที่อยู่ทางใต้ของเกาะบอร์เนียว เป็นพ่อค้าทางเรือ เดินทางค้าขายระหว่าง สยาม มาลายู และอินโดนีเซีย แล้วตัดสินใจขึ้นฝั่งตั้งถิ่นฐานถาวร ยังริมชายฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยา ทางทิศตะวันออกซึ่งมีชื่อเรียกในสมัยนั้นว่า “หมู่บ้านต้นสำโรง” เมื่อราวๆ พ.ศ. ๒๓๘๐ ปัจจุบันเป็นที่ตั้งของศุลกสถานหรือโรงภาษีที่สร้างเมื่อ พ.ศ.๒๔๓๓ และชุมชนมุสลิมรวมทั้งบาแลหรือสุเหร่าก็ย้ายเข้ามาด้านใน บริเวณที่เป็นชุมชนรอบมัสยิดฮารูณติดกับวัดม่วงแค อาคารเก่าและตำรวจน้ำยังคงใช้พักอาศัยอยู่อย่างไม่ได้ไปไหนสักที

"กงเต๊ก" เป็นพิธีกรรมนำเครื่องกระดาษจำลองสิ่งของเครื่องใช้ต่างๆ มาเผาเพื่ออุทิศส่วนกุศลให้แก่ผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว แสดงให้เห็นถึงความกตัญญูของลูกหลานที่มีต่อบรรพบุรุษให้ได้มีความเป็นอยู่ที่สุขสบายตามคติความเชื่อในเรื่องของโลกหลังความตาย ทุกวันนี้วัดญวน สะพานขาว ยังมีการสืบทอดช่างฝีมือแต่ครั้งโบราณที่เคยมีช่างชาวญวนทำเครื่องกงเต๊กหลวงในพระราชพิธีสืบทอดส่งต่อให้คนแถบวัดญวนจนกลายเป็นช่างทำกงเต๊กที่มีชื่อเสียงในระดับประเทศที่รู้จักกันในนาม "บ้านกระดาษ เล็ก วัดญวน สะพานขาว"

ค่ายมวยอาจารย์เปลี่ยน สมชาติ ที่ชุมชนวัดเทพธิดารามแห่งนี้ยังสร้างลูกศิษย์อย่างพุฒ ล้อเหล็ก นักมวยไทยระดับแถวหน้าแชมป์สนามมวยเวทีลุมพินีและราชดำเนิน และ “ครูเฒ่า” หรือชนะ ทรัพย์แก้ว ซึ่งต่อมาครูเฒ่าเป็นโปรโมเตอร์และปรมาจารย์มวยชื่อดังหมายเลขหนึ่งของวงการมวยเมืองไทยเมื่อยุค ๔๐-๕๐ ปีที่ผ่านมา... 

แต่ก่อนจะมีเด็กมารอกวาดยารู้จักกันในชื่อยาแสงหมึกเป็นยาผงสีดำผสมกับน้ำมะนาวและเกลือตามสัดส่วนนำมากวาดคอเด็กที่ลิ้นเป็นฝ้าขาว แก้ไข้ทราง และช่วยลดการระคายคอ ยาเขียวและยาขับหรือกระทุ้งไข้อิสุกอิใส ที่ผู้ใหญ่มักจะบอกว่าต้องให้อิสุกอิใสขึ้นเม็ดเต็มที่จะได้ไม่ขึ้นซ้ำอีก เมื่อแผลแห้งเป็นสะเก็ดก็ต้องใช้ควบคู่กับยาทาแก้คันโดยนำมาผสมน้ำใช้ขนนกคนให้เข้ากันแล้วนำมาทาหรือแต้มที่รอยแผลจะทำให้แผลเป็นค่อยจางหายไป

การดื่มชานั้นเราต้องเคลียร์ลิ้นก่อนดื่มจึงจะได้กลิ่นจางๆ และรสชาติหวาน กลิ่นชาคุณภาพดีจะหอมเหมือนดอกไม้ ใบชาเป็นใบไม้ชนิดเดียวที่ไม่เหม็นเขียว การดื่มชาให้อมชาไว้ที่กระพุ้งแก้มก่อนจะกลืนจมูกเราจะได้กลิ่นชาหอมฟุ้งขึ้นมา ซึ่งปกติการดื่มชาเราต้องลวกใบชาก่อนน้ำที่หนึ่งจะยังไม่ออกกลิ่นและรส ต้องดื่มน้ำที่สองรสและกลิ่นจะออกมา สมัยก่อนเถ่าชิ้วจะต้องผสมชากันเวลาชิมชาเสร็จได้รสได้กลิ่นเขาก็จะบ้วนทิ้งไม่กลืนลงไปเป็นวิธีการเทสต์ชาเพราะในชามีคาเฟอีนหรือเตอิน ชาก็คือ “เต๊” ซึ่งในกาแฟและชาจะมีพอกันกินมาทำให้นอนไม่หลับ การดื่มชานั้นคนจะคิดว่าชาจีนก็เหมือนกันหมดแตกต่างกันที่ยี่ห้อเท่านั้น  แต่สำหรับนักดื่มชาจะดื่มตามความชอบที่มีต่อชาแต่ละชนิด

ครั้งหนึ่งตรอกใต้ได้ชื่อว่าเป็นสถานที่เสื่อมโทรมที่สุดของกรุงเทพฯ และจากงานศึกษาชุมชนทางมานุษยวิทยาในบริเวณที่เรียกว่า "ตรอกใต้" ของอาจารย์ ม.ร.ว.อคิน  รพีพัฒน์ เป็นการศึกษาชุมชนแออัดหรือสลัมแห่งแรกในกรุงเทพมหานคร เป็นวิทยานิพนธ์ทางมานุษยวิทยาปริญญาเอกเมื่อราว พ.ศ.๒๕๑๑-๒๕๑๒ ที่นำมาเขียนย่อๆ แบบหลายชีวิตถึงชีวิตคนตรอกใต้กลุ่มหนึ่งที่เป็นตัวแทนของผู้คนในตรอกดั่งนวนิยาย

บรรยากาศโดยรอบบ้านสมัยคุณยายยังเด็กอยู่ใกล้กับวัดราชนัดดานั้นเงียบมากพระก็ไม่ค่อยมีวัดถึงได้พัง ไม่ค่อยมีผู้คนอยู่อาศัยช่วงหลังจึงเริ่มมีผู้คนขึ้นบ้าง ถนนราชดำเนินที่สร้างขึ้นอย่างสวยงามตั้งแต่เช้าจนถึงบ่ายจะเห็นรถวิ่งสัก ๒ คัน อาคาร ๒ ข้างตั้งแต่ผ่านฟ้าถึงโรงแรมรัตนโกสินทร์ก็ไม่มีคนอยู่ ค่าเช่าก็ไม่แพงต่างกันกับสมัยนี้มาก บริเวณวัดราชนัดดาเด็กๆ ก็จะไปวิ่งเล่นกันแถวนั้นโลหะปราสาทยังเป็นสีอิฐธรรมดายังไม่ได้บูรณะไม่ค่อยมีคนกล้าขึ้นไป

คนนางเลิ้งส่วนใหญ่จะมีบ้านอยู่รอบนอกตรงนี้เอาไว้ค้าขาย ส่วนใหญ่เป็นบ้านมรดกต้องรักษาไว้ ตอนนี้จากร้านขายทอง ๔ ร้าน อาจเหลือแค่ ๒ ร้านเพราะอีกสองร้านเขาก็ท่าทางจะไม่เอาเหมือนกัน เพราะอีกร้านหนึ่งเขาก็เปิดบ้างปิดบ้าง แล้วอีกร้านหนึ่งก็เหมือนไม่มีรุ่นหลังมารับต่อแล้ว เขาก็ทำของเขาไป

สงกรานต์ที่ถนนวิสุทธิกษัตริย์เริ่มขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๘ เกิดจากการจัดงานของชาวบ้านในละแวกบ้านพานและชาวบ้านรอบๆ เช่น บ้านหล่อ บ้านพานถม วัดตรีทศเทพ ซอยนามบัญญัติไปจนถึงบางขุนพรหม เทเวศร์ วัดอินทรวิหาร วัดสามพระยา วัดใหม่อมตรส  มาร่วมกันทำบุญใส่บาตร ปล่อยนก ปล่อยปลาในวันสงกรานต์ กลางคืนมีมหรสพต่างๆ ให้ดูฟรี และได้รับการอุปการะจากเจ้าคุณวิเศษธรรมธาดา อดีตอธิบดีศาลฎีกา ตลอดจนอดีตข้าราชการและผู้อาวุโสสมัยนั้นช่วยสนับสนุน

หลังจากไปวัดญวนมารอบหนึ่งแล้ว และกลับไปทบทวนงานของอาจารย์อคิน (ม.ร.ว.อคิน รพีพัฒน์) ที่นำมาเขียนย่อๆ แบบหลายชีวิต ถึงชีวิตคนตรอกใต้กลุ่มหนึ่งที่เป็นตัวแทนของผู้คนในตรอกดั่งนวนิยาย หลังจากเดินเข้าไปทางตรอกที่เคยเป็นคลองลำปัก แนวบ้านบุกรุกอยู่บนคลอง ใต้บ้านก็เป็นน้ำครำ แต่เดี๋ยวนี้ถมขึ้นมาๆ น้ำเฉอะแฉะค่อยๆ หายไปบ้าง ครั้งที่แล้วไปคุยกับพี่ประธานชุมชน ฝั่งชุมชนแออัดตรอกทางเหนือวัด แต่คราวนี้ได้คุยกับ "พี่ใหญ่" ที่เป็นตัวจริงเสียยิ่งกว่าผู้นำทางการของวัดญวน สะพานขาว